Mensenrechten

‘Ik zag je in de krant staan naast Nebahat Albayrak. Mag ik je alstjeblieft een verhaal vertellen?’, e-mailde Ans Besteman. Nu zitten we aan tafel. Zij met een stapeltje papieren en een onaangeroerd kopje koffie. Ze vertelt over Bashir.

Hij ontmoette zijn vrouw Shakira in de tijd van de communistische heerschappij in Afghanistan. Het was een huwelijk uit liefde, ze waren gelukkig ondanks de bittere armoede. Toen er kinderen kwamen, kon Bashir een baan krijgen als beheerder van de voedseldepots van de KhAD, de gevreesde staatsveiligheidsdienst. Bashir had niet veel op met de communisten, maar hij was allang blij dat hij zijn gezin kon onderhouden.

Taliban
De kinderen groeiden op, de communisten werden verdreven, de Taliban kwamen aan de macht. De mooie oudste dochter van Bashir kreeg te verstaan dat ze moest trouwen met een Talib. Ze verafschuwde de man en weigerde. Bashir steunde zijn dochter. Maar de druk werd opgevoerd, het huwelijk was onafwendbaar. De oudste dochter van Bashir beroofde zich van het leven door ophanging.

De Taliban pakten Bashir op, maar lieten hem na een paar weken vrij. ‘Jullie moeten vluchten, je hebt nog twee dochters en een zoon. Je moet gaan, het is je enige kans’, zeiden zijn vrienden en familie. Shakira slaagde erin om met de kinderen te vluchten naar Nederland. Het was 1998. Een jaar later lukte het ook Bashir.

Shakira en de kinderen werden als vluchtelingen erkend. Maar Bashir kreeg op grond van zijn arbeidsverleden bij de KhAD de 1F-status. Iedereen die heeft gewerkt voor de KhAD heeft zich schuldig gemaakt aan schending van de mensenrechten, redeneert de IND. De advocaat van Bashir was met vakantie toen het bericht kwam. Hij verzuimde beroep in te stellen.

Uitgeprocedeerd
Nu – ruim tien jaar en een onafzienbare reeks van rechtszaken later – is Bashir uitgeprocedeerd. Het enige dat zijn uitzetting nog een poosje kan tegenhouden, is een uitspraak dat het nu te gevaarlijk is om terug te keren naar Afghanistan. Shakira en de kinderen zijn volledig geïntegreerd in Nederland. De dochters hebben gestudeerd, ze trouwden met Nederlandse mannen. De zoon is bijna afgestudeerd.

‘Het is een modern, warm en hecht gezin. Ondanks de armoede, met niet aflatende geestkracht en met af en toe wat financiële hulp van de kerk hebben ze zich er doorheen geslagen, en de kinderen een toekomst gegeven’, vertelt Ans. ‘Bashir is een wijze, zachtmoedige man. Hij is muzikaal, leeft voor de liefde voor zijn gezin, ik steek mijn hand voor hem in het vuur: dit is geen man die mensen heeft gemarteld.’ Ze vertelt dat de ambassade na onderzoek vaststelde dat er geen enkel bewijs was dat Bashir zich schuldig heeft gemaakt aan misdaden tegen de menselijkheid, maar het veranderde niets. Bashir is wanhopig. ‘Ans, zei hij laatst, ik wil zo graag mijn mens-zijn terug.’

Vandaag is het 21 maart. Antiracismedag. Ik heb de zaak Bashir onder de aandacht gebracht van Nebahat Albayrak die jammer genoeg geen staatssecretaris meer is, en van het PvdA Tweede Kamerlid Hans Spekman.

Wilt u – lezer van dit blog - ook helpen? Ik breng u graag in contact met Ans. Zij kan u inzage geven in het dossier.